อัตสัญญา หมายถึง ความเป็นตัวตนโดยความจำ เช่น ตาเห็นรูปก็เห็นเป็นสัตว์ บุคคล สิ่งของ
โดยสัจธรรมแล้วเป็นเพียงสื่งทีปรากฎทางตาเท่านั้น เห็นเพียงสีที่ปรากฎและรูปพรรณสัณฐาน
แต่สมมุติบัญญัติปรุงแต่งเป็นสัตว์ สิ่งของ ส่วนหูก็มีเพียงเสียงสูงและต่ำ เหมือนเราฟังเพลงก็
คิดเป็นเรื่องราว ถ้าเรามีสติระลึกได้บ้างก็จะเป็นพืนฐานต่อไป คนนินทาหรือสรรเสริญก็เป็นเพียง
สิ่งที่ปรากฏทางเสียงเท่านั้นจริงๆ สมมุติบัญญัติทำให้เราเกิดเวทนา คือความรู้สืกพอใจหรือไม่
พอใจ มีแล้วก็หมดไปต่อเนื่องตลอด ทางตาและหูควรเจริญสติให้มากเพราะทุกวันเราต้องพบ
สองสิ่งตลอด ขอย้ำว่าทุกอย่างที่เห็นและฟังเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏจริงๆ เราอยู่ในโลกของสัญญา
คือความจำกี่ภพกี่ชาติเราก็อยู่ในวัฏสงสารมานานมากแล้ว กิเลสทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ
เราไม่มีทางหลีกเลี่ยง อายตนะทั้งหกนี้ได้ หนทางเดียวก็คือเจริญสติปัฎฐานสี่ ทางสายเอกครับ